Sekreti i Hënës - Rozafa Shpuza

Sot ra shi gjithë ditën. Pikat përplaseshin e rrokulliseshin nëpër xhamat e dritareve si lotët në sytë e mekur të një vogëlusheje. Shiu binte pa pushim, si të donte që, si ato amvisat e mira, të shpërlante pluhurin nga rrugët, pullazet, gjethet, sepse gjithçka duhej të ishte perfekt sonte, kur Hëna do të ishte tamam pesëmbëdhjetëshe. Pati shumë pëshpëritje mes njerëzve e u nxorën nga harresa shumë besëtytni. Gratë vrapuan të kthenin filxhanët e kafesë e klerikët thanë njëmijë lutje. Gishtërinjtë e pleqve shpejtuan të rrokullisnin tespihet e rruzaret, por askush s’e dinte se ç’sekret do t’i thoshte Hëna Tokës. Dita u end pa ia vënë veshin njeri e pusetat shkarkuan të lodhura gjithë ujin e shiut, por asnjëri s’e kishte mendjen te këto vogëlsira, sepse të gjithë prisnin ç’do të sillte nata.

Kam kohë që e pres në dritare, por retë indiferente s’duan t’ia dinë për padurimin tim. Duket sikur të gjithë janë në ankth. Dëgjohet vetëm fëshfërima e lehtë e pemëve të oborrit, që këto ditë kanë çelur lule të bardha e rozë e sonte përkëdhelen ëmbël nga një fllad i ri pranveror. Pëllumbat ndër hatullat e shtëpisë gugatin e s’gjejnë qetësi, një qen i hungërin hënës së fshehur, një derë e vjetër oborri çjerr qetësinë e mbrëmjes, ndërsa një grua në katin e pestë të pallatit përballë nder me kujdes çarçafët e bardhë në telat e vendosur jashtë ballkonit. Por retë vazhdojnë të qëndrojnë pezull e përtej tyre duket veç një dritë e zbehtë, që herë pas here provon të depërtojë mes tyre, por ndihet e pafuqishme. Ç’do t’u thotë vallë sonte Hëna njerëzve? Pse të gjithë janë të magjepsur pas saj? Askush s’e di, as fallxhoret, as klerikët, as astronautët, por të gjithë kanë një shpresë, kanë një dëshirë, kanë një sekret për t’ia rrëfyer.

Provoj t’i thërras Hënës me shpresën se ajo do ta dëgjojë ulërimën e shpirtit tim e do t’i largojë retë si të ishin pezhishka, që po ia marrin frymën, por jehona ma kthen krejt ftohtë përgjigjen e saj: “Vdes vetëm dashuria për të cilën nuk ëndërron më.” Kapërdihem, sytë më mbushen me lot e fjalët më mbeten në grykë. Çarçafët në katin e pestë zbardhin si fantazma e ia shtojnë misterin qiellit të pahënë. Nga perëndimi, ku horizonti është ende i skuqur, vijnë ushtimat e baticave e zbaticave, që sonte do të jenë më të vrullshme se kurrë. Peshkatarët kanë ulur velat e janë në mëdyshje nëse duhet t’i hedhin apo jo rrjetat në det. Hëna do të jetë më magjepsëse se kurrë sonte e deti ka rrezik të tërbohet nga bukuria e saj, por ajo po rri ende e fshehur e s’do t’ia dijë as për zemërimin e tij.

Provoj përsëri ta thërras. E ndiej më shumë se kurrë nevojën për ta pasur afër atë që ka marrë formë të mjegullt në sytë e mi të përlotur nga malli. Kam ëndërruar në netët pa gjumë e Hënën e kam pasur mike besnike, por pse sonte, kur është më afër meje, ajo më fshihet e s’e dëgjon klithmën brenda shpirtit tim. A thua mallin tim e kanë marrë valët e deti s’do të ma sjellë përsëri atë? Ua kam pasur përherë frikën zbaticave, se me tërheqjen e tyre janë të afta të gllabërojnë psherëtima e të lënë mijëra lutje e puthje të enden në stuhinë e kripur, pa mundur kurrë të shkojnë në destinacion.

Kam një pështjellin ndjesish. Duart më janë mpirë në parvazin e njomur nga shiu i paradites e sytë më janë lodhur nga shikimi për një kohë të gjatë në hapësirën mes reve të murrme. Ajri i mbrëmjes është krejt transparent e njerëzit pëshpëritin nën zë dëshirat që do t’i thonë Hënës. Dalëngadalë pëshpërimat mblidhen në ajrin e lagësht e duke u përplasur fort në hapësirën mes Tokës e Hënës krijojnë një jehonë të fuqishme, më të stuhishme se tallazet e detit zemërak, më të ëmbël se flladi i pranverës adoleshente, më gugatëse se kënga e mijëra pëllumbave, ndaj këtë herë Hëna s’i bën dot ballë tundimit e nxjerr tërë naze kokën nga retë. Një dritë e artë përqafon Tokën e psherëtimat qetësohen, detet zbutin baticat e zbaticat për t’u dhënë shenjë peshkatarëve të hedhin rrjetat, pëllumbat qetohen për t’u çlodhur pak për fluturimin e mëngjesit në qiellin pa re dhe sytë e gjithkujt puliten në shenjë paqtimi për sekretin që i ka rrëfyer Hënës. E ashtu, e mbarsur me mijëra sekrete, dëshira e shpresa njerëzish, Hëna vazhdon t’i sillet Tokës për të shpërndarë mesazhe mirësie, për të bashkuar zemra të copëtuara nga malli, për të mbajtur gjallë ëndrrën e gjithkujt...

Tiranë, 29 mars 2011

Foto - Pranverë në Shkodër

Rozafa Shpuza, 2011

Faik Konica (15 mars 1875 – 15 dhjetor 1942)

Bora

Kthjelltësia e qiellit shkoi me diellin, me lulet, me vëren. Vjeshta e trishtimeshëm erdhi e iku. Tani, po hyn dimëri, edhe qiellin e kane mbuluar re të qetta e të ftohta. Edhe sot, për të parën herë, zuri të bjerë bora…

Prapa qelqeve te dritores, po shikonj. Nga dale nga dale, si kur ka frike te ndëgjohet, bora fluturon flokë flokë e shrohet mbi dhe. Bie kudo, e duket se kërkon te ndreqe e të zbukuronjë: Dy cupa te vockela shkojnë, e, në leshërat e arta të tyre, të lëshuara mbi shpatullat, bora shkruan trëndafile të ergjenda. Djelmtë qeshin, hidhen, lozin, e lëftojne me topa. Zoqtë vërtiten rreth e rrotull prakeve: ciu, ciu, një thrime buke! Si ne vere, gjithë bota janë veshur në të bardha.

Flokë flokë, nga dale, po bie bora…

Në liqen

Fletet, te thata e te verdha, kane rene, nga lisat e rreth-e-rrotullma, mbi liqen, edhe duken si njolla ari ne një pasqyrë të vjetër. As erë, as zë zogu. Një pushim i trishtimeshëm. Vetëm, lark së largu, ushtimi i capeve të ndonjë ënderimtari… Remat, herë herë, e në një hop që të dyja, i bien ujës: qarke happen, që venë duke u-tmadhuar e duke shtyrë fletët: suli shket duke u-shuluar. Edhe nata po bie. Përtej, u-ndes një drite, që rrenjen në një copë të liqenit…

Anes liqenit

Nata po afërohet. Drita e ditës tretet dale nga dale; e, mbi tjegullatë shtëpive, mbi drasat e rrugëve, mbi fletët e pemëve, mbi trupet e epeta e cupave qi shkojnë, një ngjyre manushaqie – një ngjyrë gushë pëllumbi, si thonë ne ca male t’ona, - shtrihet, e i mpshtjell. Mbasandaj, pake nga pake manushaqet çfletohen. Hijet bëhen më të dendura, më të zeza. Njeri mbas tjatërit, yjte cpojnë qiellin, e piëelojnë drite. Nata u afërua. Nata erdhi.

E kur afërohet nata, kur vjen nata, me pelqen te vete te rri anes liqenit. S’eshte si liqeni i Ohrit, me ujera te kulluara si te nje rrekeje, si liqeni i Janines, qi shkelqen si një fushë e shtruar me pasqyra, si liqeni i Shkodrës, det i vogël i rrahur tej e këtej me lundra të motshme sa Shkodra e në anë të cilit gjallojnë malësore të rreptë. Është një liqen nuke m’i math se një kopësht, ne mes te një pylli te punuar, liqeni i ndyre e i bukur, - i ndyre e i bukur, - i ndyre se uja i qelbet, i bukur se pemët qe e rrethojnë mvarin degët e tyre gjer mbi faqe te tij, edhe mbi faqe te tij hëna ndrit e lot. Ne pushim te natës bretkosat kendojnë. Herë herë, një peshk, e një tjatër, shume pishq, tingillojnë ujën. Uja persëri pushon, e fle. Po një ere e ngadalte (oh shum’ e ngadaltë!) unjet mbi liqen e i zhubravit faqen.

Louis Aragon - Poezi

 Louis Aragon (1897-1982) - poet i famshëm francez, përfaqësues i letërsisë surrealiste

NËPËR TË GJITHA DYERT TI MË IKE

Nëpër të gjitha dyert ti më ike
Në të gjitha shkretëtirat më le

Në agim të kërkova dhe në mesditë të humba
Kudo që vajta ti nuk qe gjëkundi
Kush mund ta përshkruajë Saharanë e një dhome pa ty
Turmën e të dielës ku s’të ngjan askush
Një ditë më të zbrazët se moli që zgjatet në det
Heshtjen ku të thërras e ti nuk më përgjigjesh

Ti më le dhe njëherësh pranë meje ke mbetur
Më le gjithkund më ike nga sytë
Nga zemra e ëndrrave
Më le si një frazë e mbetur përgjysmë
Si një send i hedhur rastësisht si një karrige
Si një vend pushimi në të dalë të verës
Si një kartolinë e harruar në sirtar
Çdo gjest më shkëput nga ti
Si një gjethe që bie nga pema
Vështrimi yt mbi mua të gjorin
Qe një psherëtimë ku unë mungoja
Si nuk t’u dhimbs hija jote që te këmbët rrinte

Përktheu: Anton Papleka

Çoroditje - Rozafa Shpuza

Teksa e shtrëngoi ndër krahë dhe e solli me kujdes nga vetja, një ofshamë u përplas fort në xhamat e ftohtë të vitrinës. Ai qëndronte aty para saj, i gatshëm për t’ia plotësuar të gjitha tekat, ndërsa jashtë gjithçka zbardhte akullsish e era sillej nervoze nëpër hapësirat boshe, sepse ngrica s’e lejonte të tunde asnjë degë peme, asnjë halë pishe, asnjë kanat dritareje. Njerëzit e rrallë që kalonin, duke matur mirë hapat në trotuaret rrëshqitëse, dukeshin qesharakë ashtu të strukur ndër rrobat e leshta.

Edhe ai duhej të ishte i veshur mirë për të sfiduar atë stinë të bardhë, për më tepër, i duhej të bënte kujdes që ngjyrat e rrobave të ishin sa më të kombinuara, që të binte në sy, pasi, në fund të fundit, ky ishte qëllimi i ekzistencës së tij. Ajo i hodhi një shikim indiferent fytyrës së tij me atë buzëqeshjen e skalitur në të dhe syve, që nuk e kishin shuar ëmbëlsinë që kur ishin takuar për herë të parë. Priti që nga buzët e tij të dilte ndonjë fjalë, por i gjëmoi ndër veshë veç tingulli metalik, i cili kumboi kobshëm atë pasdite nga telefoni i zi statik, që kishte vite në atë qoshe korridori. Se si mund të ndaheshin dy njerëz që duheshin aq shumë veç nga një telefonatë, këtë ajo s’do të arrinte ta kuptonte kurrë. Po ja që ai u zhduk bashkë me jehonën e zërit, që u përplas ndër muret e lagështuara dhe u shpërbë mistershëm. E kishte kapërdirë sa herë ngashërimin që i vinte deri në grykë dhe i kishte përcjellë lotët e hidhur pa mundur të bënte asgjë tjetër për të ndrequr atë theqafje ndjenjash.

U përmend nga trokitja në xham e një kalimtari që e përshëndeti miqësisht dhe vazhdoi e qetë të merrej me atë që kishte përpara. Meqë ai ishte pak më i gjatë, ajo u zgjat në majë të gishtave që t’i rregullonte shallin, i cili i shkonte mrekullisht me kapuçin dhe dorezat, pastaj i preku lehtë supet dhe butësia e trikos blu i dha një ndjesi ngrohtësie. Bëri dy hapa prapa që të mund ta sodiste me admirim atë që tashmë, me duar të shtira përpara, kishte marrë një pamje perfekte. E ç’i duhej më shumë për të qetësuar shpirtin e saj të trazuar sesa një buzëqeshje e dëlirë, një vështrim i ëmbël dhe një palë krahë gati për ta përqafuar?

Bora, që filloi të binte sërish, sikur deshi ta shoqëronte në ecejaket e mendimeve të saj, që shpesh arratiseshin pa cak, ndërsa sipërfaqja e lëmuar e banakut, ku mbështeti bërrylat, u turbullua nga avulli i frymëmarrjes së saj të shpeshtuar. Atë çast dera u hap rrufeshëm dhe brenda hyri një djalë brun, që hukaste duart e ngrira nga acari i asaj dite të ftohtë dimri. Krejt shkujdesshëm, ai i buzëqeshi dhe foli shpejt si për t’ia davaritur disi atë çoroditje që e kishte kapluar:

- Ju lutem, më jepni një palë doreza si ato të manekinit të vitrinës!

31 mars 2011

Poezi - Paul Eluard

Te dua

Te dua per te gjitha grate qe nuk i njoha

Te dua per te gjitha koherat qe nuk i jetova

Per kundermimin e detit te gjere dhe per kundermimin

e bukes se ngrohte

Per boren qe shkrin per lulet e para

Per kafshet e dlira qe njeriu nuk i tremb

Te dua per dashurine

Te dua per te gjitha grate qe nuk i dashuroj

Kush me pasqyron vec teje vetveten e shoh fare pak 

Pa ty shoh vec nje hapesire te shkrete

Midis dikur dhe sot

Qene gjithe ata te vdekur qe i kaperceva 

duke ecur mbi kashte

Nuk mund ta shpoja murin e pasqyres sime

M'u desh ta mesoja fjale per fjale

Ashtu sic harron njeriu

Te dua per urtesine tende qe nuk e kam 

Per shendetin

Te dua perkunder gjithckaje qe eshte iluzion

Per kete zemer te pavdekshme qe nuk venitet

Ti pandeh se je dyshimi dhe je vetem arsyeja

Ti je dielli i madh qe me ngjitet ne koke

Kur jam i sigurt ne vetvete.

Paksa i shpërfytyruar

Lamtumirë trishtim

Tungjatjeta trishtim

Ti  je shkruar në vijat e tavanit

Ti je shkruar në sytë që dua

Ti nuk je tamam si skamja

Sepse buzët më të pikëlluara të shpalosin

Me një buzëqeshje

Tungjatjeta trishtim

Dashuri e trupave të dashuruar

Fuqi e dashurisë

Nga del befas dashamirësia

Si një bajloz pa trup

Kokë e zhgënjyer

Trishtim fytyrë e bukur

Përktheu: Edmond Tupe

E gjalla ime e vdekur

Në brengën time s’pipëtin asgjë,

Pres kot së koti, s’vjen njeri tek unë,

S’vjen ditën e s’vjen natën

Dhe vetë unë s’vij ashtu siç vija.

Nga sytë e tu u ndanë sytë e mi.

Besimin humbën edhe dritën humbën;

Të miat buzë u ndanë nga të tuat,

Të miat buzë u ndanë nga zbavitja,

Nga jeta dhe dëshira e dashurisë;

Dhe duart nga të tuat janë ndarë

Dhe s’mbajnë dot në gishta asnjë pupël;

Dhe këmbët janë ndarë nga të tuat,

S’çapiten dot e rrugë s’bëjnë dot.

Kështu na qenka thënë të shoh fundin,

Me fundin tënd;

Se jeta ime qenka nën pushtetin tënd,

Kjo jetë që më dukej pambarim,

E vetmja shpresë qenka varri im,

Ashtu si yti mes botës së shkujdesjes.

Kam qenë pranë teje, kam ftohtë me të tjerët.

Përktheu: Dritëro Agolli

Fytyrën kam ngjitur mbi xham

Fytyrën kam ngjitur mbi xham si rojë pikëllimi

Dhe nën mua dergjet qielli i natës

Dhe në pëllëmbët e mia u shtrinë pllajat

Në heshtjen e dyfishtë të horizontit.

Fytyrën kam ngjitur në xham si rojë pikëllimi,

Ty të kërkoj tej sinoreve të pritjes,

Tej sinoreve të vetes sime;

Aq shumë të dua, sa nuk e marr vesh

Se cili mungon këtu nga ne të dy. 

Perktheu: D.Agolli